ผู้มีเพศไม่สมบูรณ์

ผู้ที่กายเป็นชายแต่ใจเป็นหญิง หรือผู้มีเพศกำกวม เป็นทั้งชายและหญิงในร่างเดียวกัน ซึ่งในภาษาไทยเรียกว่า “กะเทย” หรือ “คนสองเพศ” ตามพระวินัยระบุไว้อย่างชัดเจนว่า บุคคลเหล่านี้ไม่อาจอุปสมบทได้ แม้บวชแล้วก็ไม่ถือว่าเป็นพระหรือเณร การอุปสมบทนั้นย่อมเป็นโมฆะ เมื่อรู้ภายหลังก็ต้องให้สึกเสีย เพราะการฝืนอยู่ในเพศสมณะโดยไม่ถูกต้องตามธรรมวินัย ย่อมก่อให้เกิดโทษใหญ่แก่ทั้งตนและหมู่สงฆ์

หากบุคคลนั้นมีศรัทธาแรงกล้าในพระธรรมวินัย ก็สามารถดำรงตนในเพศฆราวาสผู้ทรงศีลได้ เช่น นุ่งขาวห่มขาว รักษาศีล ๕ หรือศีล ๘ ปฏิบัติธรรม ทำกุศลกรรมบถ ๑๐ ก็จะได้บุญกุศลอันยิ่งใหญ่และงอกงามในภายภาคหน้าโดยไม่ต้องอุปสมบท

ในบางแห่งอาจเห็นว่ามีผู้มีใจเป็นหญิงบวชเป็นพระหรือเณรอยู่บ้าง เหตุเพราะอุปัชฌาย์หรือคณะสงฆ์มิได้ตรวจสอบเพศอย่างรอบคอบ หรือมิได้ทราบข้อวินัยนี้อย่างละเอียด แต่เมื่อทราบแล้วควรชี้แจงให้เขาเข้าใจและลาสิกขา เพื่อไม่ให้เกิดความวิบัติแห่งสังฆกรรม เพราะหากพระภิกษุผู้มีศีลต้องประกอบสังฆกรรมร่วมกับผู้มิใช่ภิกษุแท้ จะทำให้กรรมใด ๆ ที่ทำร่วมกันนั้นเป็นโมฆะและเกิดบาปกรรมซ้ำอีกด้วย

ดังนั้น การรู้เท่าทันและรักษาวินัยจึงมิใช่เพียงการปฏิบัติส่วนบุคคล แต่คือการคุ้มครองพระศาสนาให้บริสุทธิ์ผ่องแผ้วสืบไป.

บุคคลที่พระพุทธเจ้าทรงห้ามบวชโดยเด็ดขาด

พระพุทธองค์ทรงบัญญัติ “อภัพบุคคล” คือผู้ไม่สามารถอุปสมบทได้โดยเด็ดขาด แบ่งเป็นหลายประเภทตามเหตุแห่งความบกพร่อง ทั้งในทางเพศ ความประพฤติ และอาบัติร้ายแรง

๑. ผู้มีเพศบกพร่อง

ได้แก่

• บัณเฑาะก์ (กะเทย) ชายที่มีราคะกล้า ประพฤติผิดจารีตทางกาม และยั่วยวนเพศเดียวกัน

• อุภโตพยัญชนก คือผู้มีสองเพศในร่างเดียว ทั้งชายและหญิง

• ขันที หรือชายที่ถูกตอน แม้มิใช่กะเทยโดยกำเนิดก็ถูกห้ามอุปสมบท เพราะเป็นที่รังเกียจในทางเพศ

๒. ผู้ทำผิดต่อพระศาสนา

จัดไว้ ๗ ประเภท ได้แก่

1. ผู้ฆ่าพระอรหันต์

2. ผู้ข่มขืนภิกษุณี

3. ผู้ลักเพศ ปลอมตนเป็นพระ

4. ภิกษุที่เข้ารีตเดียรถีย์ขณะยังครองเพศสมณะ

5. ภิกษุที่ต้องอาบัติปาราชิกแล้ว

6. ผู้ทำสังฆเภท เช่น พระเทวทัต

7. ผู้ทำร้ายพระพุทธเจ้าจนห้อพระโลหิต

บุคคลเหล่านี้แม้สึกแล้วกลับมาขอบวชใหม่ ก็ไม่อาจอุปสมบทได้อีกตลอดชีวิต เพราะถือว่าผิดวินัยร้ายแรง

๓. ผู้ทำผิดต่อกำเนิดของตน

คือ ผู้ฆ่าบิดามารดา อันเป็นกรรมหนักในทางพระพุทธศาสนา

ผู้ต้องห้ามบรรพชา (บวชเณร)

พระธรรมวินัยยังระบุเพิ่มเติมถึงบุคคลที่ไม่ควรให้บรรพชาเป็นสามเณร ซึ่งย่อมไม่อาจอุปสมบทได้เช่นกัน ได้แก่

1. ผู้มีโรคติดต่อร้ายแรงหรือเรื้อรัง เช่น โรคเรื้อน ฝีดาษ หัด พยาธิ หืด ลมบ้าหมู ริดสีดวง กามโรค อัมพาต หรือเอดส์ เว้นแต่รักษาหายดีแล้ว

2. ผู้มีอวัยวะบกพร่อง เช่น มือขาด เท้าขาด หูหรือจมูกขาด

3. ผู้มีอวัยวะไม่สมประกอบหรือผิดธรรมชาติรุนแรง

4. ผู้พิการทางกาย เช่น ตาบอด ใบ้ หนวก หรืออัมพาต

5. ผู้ทุรพลสูงอายุหรือร่างกายเสื่อมถอยมากจนทำกิจสมณะไม่ได้

6. ผู้มีสิ่งเกี่ยวข้องทางโลก เช่น พ่อแม่ไม่ยินยอม ข้าราชการที่ยังมีตำแหน่ง หนี้สิน หรือทาส ยังไม่ได้รับการปลดปล่อย

7. ผู้มีหมายโทษทางราชการ เช่น เคยถูกเฆี่ยนหรือสักหมาย

8. ผู้ทำลายความสงบของบ้านเมือง เช่น โจร ผู้ต้องคดี หรือผู้หลบหนีคุก

บุคคลเหล่านี้ทั้งหมด แม้เพียงบรรพชาก็ถือว่าผิดวินัย เพราะการบรรพชาเป็นขั้นแรกแห่งอุปสมบท

คำอธิบายจากอรรถกถาจารย์

อรรถกถาได้อธิบายคำว่า “บัณเฑาะก์” ว่าหมายถึงบุคคลที่มีกิเลสราคะกล้า เป็นนปุงสกบุรุษ ไม่เป็นชายหรือหญิงโดยสมบูรณ์ และแบ่งไว้เป็น ๕ ประเภท คือ

1. อาสิตตบัณเฑาะก์ – ผู้ชอบกระทำอมน้ำอสุจิของผู้อื่น ความเร่าร้อนสงบเมื่อถูกน้ำอสุจิรด

2. อุสสุยยบัณเฑาะก์ – ผู้ที่มีความกำหนัดเมื่อเห็นผู้อื่นร่วมประเวณี

3. โอปักกมิยบัณเฑาะก์ – ผู้ที่ถูกตอน เช่น ขันทีในราชสำนักจีน

4. ปักขบัณเฑาะก์ – ผู้ที่เกิดราคะเฉพาะช่วงข้างแรมของเดือน แล้วสงบในข้างขึ้น

5. นปุงสกบัณเฑาะก์ – ผู้มีสองเพศในร่างเดียว (อุภโตพยัญชนก) บางรายตั้งครรภ์ได้ บางรายทำให้ผู้อื่นตั้งครรภ์ได้

บุคคลเหล่านี้ทั้งหมดถูกจัดเป็นอภัพบุคคล เพราะมิอาจดำรงเพศสมณะได้อย่างบริบูรณ์

พระดำรัสของพระผู้มีพระภาคเจ้า

“เนสํ หิ น ภิกฺขเว ปณฺฑโก ปพฺพาเชตพฺโพ โย ปพฺพาเชยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ...”

“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กะเทยอันภิกษุไม่พึงให้บวช ภิกษุใดให้บวช ภิกษุนั้นต้องอาบัติทุกกฏ”